Onderhandelen over loon: vakbond of OR?

Supermarkt Jumbo heeft de vakbonden FNV en CNV buitenspel gezet bij de onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden. De directie praat vanaf nu met de Centrale Ondernemingsraad (COR) over vernieuwing van de arbeidsvoorwaarden. In plaats van een nieuwe cao komt er nu een nieuwe Arbeidsvoorwaardenregeling (AVR). Die wordt in overleg met de COR en klankbordgroepen van medewerkers opgesteld en is dit najaar klaar.

Niet zonder gevaar

Volgens Jumbo krijgen medewerkers zo meer inspraak dan bij onderhandelen met de vakbond. Het merendeel van de medewerkers zou zich bovendien hebben gedistantieerd van de zienswijze van de vakbond. Hoewel het goed klinkt als OR ook een serieuze onderhandelingspartner is bij primaire arbeidsvoorwaarden, is het uitsluiten van de vakbond voor de medewerkers niet zonder gevaar.

Valkuilen

Maarten Raaijmakers, beleidsmedewerker van CNV Vakmensen, waarschuwt OR’en die zonder vakbond onderhandelen over arbeidsvoorwaarden voor vier valkuilen:

1. Onderschatten van onderhandeling arbeidsvoorwaarden

Het vergt vasthoudendheid en overtuigingskracht om te onderhandelen. Zorg dat u goed weet wat er binnen een cao mogelijk is. Voor vakbondsbestuurders is dat dagelijks werk. Voor een OR-leden is het nog maar de vraag hoeveel tijd, ruimte en middelen men krijgt om zich hierin te verdiepen en vervolgens hierover te onderhanden.

2. Afhankelijkheidsrelatie

Een vakbondsbestuurder heeft geen afhankelijkheidsrelatie met de werkgever, werknemers zelf wel. Een ondernemingsraad moet zowel de belangen van de onderneming als die van de werknemers behartigen tijdens de onderhandelingen. Deze dubbele positie doet afbreuk aan de onderhandelingspositie.

3. Geen dwangmiddelen

Een ondernemingsraad heeft geen dwangmiddelen achter de hand, zoals het uitroepen van een staking. Dat maakt de onderhandelingspositie van de ondernemingsraad zeker niet sterker.

4. Niet wettelijk bindend

Een OR kan wettelijk gezien geen echte cao afsluiten, alleen vakbonden onderhandelen over een cao. Als Jumbo er met de ondernemingsraad uitkomt om afspraken te maken over salaris en arbeidsvoorwaarden, dan heet die overeenkomst een arbeidsvoorwaardenreglement (avr). En dat is niet hetzelfde als een cao. Een cao is wettelijk bindend en geldt automatisch voor alle werknemers. Een avr is niet bindend en moet in individuele arbeidscontracten expliciet genoemd worden. Daarnaast biedt een cao bedrijven en vakbonden meer vrijheid om van wettelijke regels af te wijken. In een avr moet echter de wettelijke norm gevolgd te worden.