Aanstellingskeuring

De werkgever mag in principe niet vragen naar de gezondheid van (toekomstige) werknemers. Voor sommige beroepen echter is een goede gezondheid en de afwezigheid van medische beperkingen essentieel. In die gevallen mag de werkgever onder strikte voorwaarden een medische keuring laten uitvoeren. Als dit gebeurt in het kader van een sollicitatieprocedure gaat het om een aanstellingskeuring, waar wettelijke eisen aan zijn gesteld. Als OR heb je instemmingsrecht op het invoeren, aanpassen of intrekken van beleid voor aanstellingskeuringen. In deze checklist lees je waar je op kan letten.

Aanstellingskeuring

Een aanstellingskeuring is het laatste onderdeel van een sollicitatieprocedure waarin de bedrijfsarts op verzoek van de werkgever kan onderzoeken en beoordelen of een sollicitant medisch geschikt is om de betreffende functie uit te voeren. De keuring kan bestaan uit een gesprek, vragenlijsten en aanvullend fysiek onderzoek.

Wet op de medische keuringen

Aanstellingskeuringen vinden plaats volgens de Wet op de medische keuringen (Wmk). Daarin staan de regels voor de uitvoering van medische keuringen. De arts of bedrijfsarts mag alleen die zaken onderzoeken die vallen onder het doel van de keuring. Ook de uitslagen van de onderzoeken mogen alleen worden gebruikt voor het doel waarvoor de keuring is uitgevoerd.

Instemmingsrecht

Als je organisatie aanstellingskeuringen uitvoert voor bepaalde functies, en dit in beleid opneemt, heb je als OR instemmingsrecht. De OR heeft instemmingsrecht voor het invoeren, wijzigen of opheffen van het beleid voor aanstellingskeuringen. De bestuurder mag pas overgaan tot invoering van een aanstellingskeuring als vast onderdeel van de sollicitatieprocedure als de OR daarmee heeft ingestemd. Dit staat in artikel 27, lid 1d van de WOR.

Voorwaarden aanstellingskeuring

De belangrijkste regels voor een aanstellingskeuring zijn:

• De werkgever mag alleen om een aanstellingskeuring vragen tijdens een sollicitatieprocedure als de functie een risico met zich meebrengt voor de gezondheid en veiligheid van de werknemer en voor anderen in zijn omgeving.
• Een (BIG-)geregistreerde bedrijfsarts voert de aanstellingskeuring uit.
• De bedrijfsarts mag alleen vragen stellen die van belang zijn voor het doel van de keuring: zijn er medische beperkingen waardoor de sollicitant de functie niet kan uitvoeren? De vragen moeten relevant zijn voor de functie.
• De bedrijfsarts mag geen onderzoek doen naar erfelijke aandoeningen, ernstige ongeneeslijke ziektes, en hiv. Ook mag hij niet vragen naar een eventuele zwangerschap.

Verplichte keuring

Voor risicovolle beroepen is een medische keuring voor werknemers verplicht. Keuringen zijn verplicht vanwege een wet, zoals de Brandweerwet, Luchtvaartwet, Spoorwegwet en Wegenverkeerswet. Ook kan de verplichting volgen uit de cao, zoals ambulancezorg en beroepsgoederenvervoer. Zo moeten beroepschauffeurs een onderzoek naar kleurenblindheid ondergaan.

Procedure

• Is een medische keuring voor de functie noodzakelijk, dan moet je in de vacaturetekst al opnemen dat een aanstellingskeuring onderdeel is van de sollicitatieprocedure.
• De aanstellingskeuring mag pas plaatsvinden als de sollicitatieprocedure is afgerond en je al besloten hebt dat je de sollicitant wil aannemen. Let erop dat je dit zorgvuldig opvolgt, anders kan je verweten worden dat je de aanstellingskeuring als selectie-instrument gebruikt.
• Je nodigt de sollicitant schriftelijk uit voor de aanstellingskeuring en informeert hem daarbij over het doel van de keuring. Ook geef je aan hoe de keuring eruitziet: welke vragen worden gesteld en welke onderzoeken worden gedaan?
• Laat ook weten hoe de uitslag bekend wordt gemaakt en dat jij alleen via de bedrijfsarts te horen krijgt of de kandidaat geschikt is of niet. De sollicitant is niet verplicht de uitslag met jou als toekomstige werkgever te delen.

De bedrijfsarts mag geen gegevens over de gezondheid van de werknemer delen met de werkgever. Dit mag alleen als de werknemer daarvoor uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven.

Privacy

Gegevens over de gezondheid zijn bijzondere persoonsgegevens en die mogen niet verwerkt worden (en dus niet gedeeld). De bedrijfsarts informeert als eerste de sollicitant over de uitslag van de keuring. Daarna geeft hij aan de bestuurder door of de sollicitant geschikt of ongeschikt is bevonden om de functie uit te voeren. De bedrijfsarts mag geen medische informatie met de bestuurder delen, tenzij de sollicitant daar uitdrukkelijk toestemming voor geeft. De bedrijfsarts mag de medische onderzoeksresultaten maximaal zes maanden bewaren.

Meer over de bescherming van (bijzondere) persoonsgegevens kun je lezen in de Checklist AVG Deel I.

Het kan zijn dat de sollicitant klachten heeft over de (uitvoering van ) de aanstellingskeuring. Je organisatie hoort dan ook een klachtenregeling te hebben. Daarnaast kan de sollicitant een klacht indienen over de aanstellingskeuring bij de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA). Als ondernemingsraad kun je dit ook doen. Dit recht van de OR is niet vastgelegd in de WOR, maar staat in de Wet op de medische keuringen. Een klacht hoeft daarbij niet alleen over het beleid te gaan, maar kan ook gaan over individuele gevallen.