Werken bij hoge temperatuur?

De meeste werknemers werken binnen, in kantoren en fabrieken. In kantoren is vaak, maar niet altijd een vorm van klimaatbeheersing, zoals een airco die zorgt dat de temperatuur binnen werkbare grenzen blijft. Voor werknemers die in fabrieken werken is er veel minder vaak een klimaatbeheersing. En voor medewerkers die buiten werken zijn, is er natuurlijk geen airco. Wat kunnen werkgevers en ondernemingsraden doen om gezond en veilig te blijven werken bij oplopende temperaturen?

Arbobesluit

Eerst maar eens kijken of de wetgever normen stelt aan werkbare temperatuur. Niet echt. In het Arbobesluit staat alleen dat de temperatuur geen schade aan de gezondheid van de werknemers mag veroorzaken, rekening houdend met de aard van het werk en de fysieke belasting. Kan die schade niet voorkomen worden met persoonlijke beschermingsmiddelen, dan moet de duur van de arbeid worden beperkt. Of, als dat niet kan, moet het werk onder hoge temperaturen worden afgewisseld met een tijdelijk verblijf op een plaats waar een niet-schadelijke temperatuur heerst.

Werkgever en OR

In artikel 3 van de Arbowet staat verder een algemene regel dat de werkgever moet zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op de werkplek. Veel meer zegt de wetgever niet. Dus moeten werkgever en OR samen vaststellen wat de grenzen van werkbaar zijn en wat je moet doen bij overschrijding van die grenzen. Daarbij gaat het niet alleen om het aantal graden. Ook luchtvochtigheid en het soort werk spelen mee. Bij zwaar lichamelijk werk of een hoge luchtvochtigheid is warmte extra belastend.

Wat is schadelijk?

Al even geleden heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangegeven wanneer de combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid schadelijk is voor de gezondheid:

de combinatie van hoge temperaturen en hoge luchtvochtigheid stellen hogere eisen aan hart en bloedvaten;
voorzichtigheid is zeker geboden vanaf een temperatuur van 30°C in combinatie met een relatieve luchtvochtigheid vanaf 50%;
er is kans op hittestress bij grote lichamelijke inspanningen vanaf een temperatuur van 35°C en 50% luchtvochtigheid.

In de praktijk betekent dat je vooral toch naar het soort werk en de temperatuur moet kijken; de luchtvochtigheid is in Nederland meestal hoger dan 70%.

Ideale temperaturen

Vroeger stonden er wel concrete temperaturen in het Arbobesluit. Die zijn later geschrapt. Toch is het goed die in herinnering te houden bij werken in kantoren en kleine werklokalen:

de ideale temperatuur in de zomer is tussen de 23 en 26°C;
bij temperaturen boven de 26°C is er sprake van een extra lichamelijke belasting en moeten extra maatregelen worden besproken;
voor licht fysiek kantoorwerk geldt een wat hoger maximum van 28°C;
voor intensief lichamelijk inspannend werk geldt een maximum van 26°C, zolang er een duidelijk voelbare luchtstroom is; zonder voelbare luchtstroom mag het niet warmer zijn dan 25°C’;
Voor zeer lichamelijk inspannend werk geldt een maximum van 25°C, zo lang er een voelbare luchtstroom is. Anders mag het niet warmer dan 23°C zijn.

Gevoelstemperatuur

Naast absolute temperaturen binnen of buiten bestaat er nog zoiets als gevoelstemperatuur. En die is relatief: wat de ene werknemer prettig vindt, ervaart een ander als (te) warm of koud. Ben je op zoek naar een behaaglijk binnenklimaat voor medewerkers en klanten, laat dan een relatieve meting uitvoeren. Vindt meer dan 10% van de werknemers het klimaat in de werkomgeving meer dan 10% van de werktijd niet aangenaam, dan is dat niet behaaglijk en moeten er maatregelen komen op het binnenklimaat te verbeteren.

Vakbond FNV heeft een hittestresscalculator ontwikkeld. Downloadbaar als de Werkklimaat app.

Maatregelen voor binnen

De beste maatregel voor binnen werken is structureel koelen. Is er geen klimaatbeheersingssysteem in de ruimte waar werknemers werken, dan kan de werkgever die laten aanbrengen. Wat ook kan helpen is de warmte buitenhouden met een zonwering. Ventileren kan helpen, maar ‘doortochten’ verlaagt meestal alleen de gevoelstemperatuur en permanent op de tocht werken is niet bevorderlijk voor de gezondheid van de werknemers. Andere maatregelen waar je aan kan denken, zijn:

zwaar werk inplannen wanneer de temperaturen nog laag zijn;
meer pauzes, zolang deze pauzes in een koelere ruimte zijn;
waar mogelijk uitzetten van warmte producerende apparatuur en verlichting;
het dak nathouden van werkruimtes met een plat dak;
veel te drinken zodat de vochtbalans niet verstoord raakt.

Maatregelen voor buiten

Voor buiten werken gelden andere maatregelen:

zwaar werk inplannen wanneer de temperaturen nog laag zijn;
zo min mogelijk werken in de felle zon, met name tussen twaalf en twee uur;
beschermende kleding dragen en de niet bedekte huid insmeren met een zonnebrandcrème;
veel te drinken zodat de vochtbalans niet verstoord raakt.

Extreme maatregelen

Zijn de bovenstaande maatregelen niet voldoende? Dan zijn er nog twee maatregelen denkbaar bij extreme omstandigheden, zowel binnen als buiten:

verplaatsen van de werktijden door een tropenrooster in te voeren – vroeger beginnen met de arbeid en dus vroeger klaar;
verkorten van de werktijden, al leidt dat tot productiviteitsverlies;
stilleggen van het werk.