EU-Hof: EU-Richtlijn toereikende minimumlonen is rechtsgeldig

Het Europees Hof heeft onlangs geoordeeld dat de richtlijn ‘toereikende minimumlonen’ grotendeels rechtsgeldig is en dus moet worden ingevoerd. Dit heeft gevolgen voor het vaststellen van het wettelijk minimumloon en voor collectieve loononderhandelingen. Dat nieuws is niet breed uitgemeten in de media. Voor vakbond FNV was de uitspraak aanleiding voor het plaatsen van een jubelbericht. “Fantastisch nieuw met grote gevolgen”, zo meldt de bond op de eigen website.

Richtlijn implementeren

De uitspraak van het Europese Hof verdient inderdaad wel de nodig aandacht, want het betekent dat alle lidstaten van de Europese Unie de richtlijn minimumlonen moeten uitvoeren en moeten implementeren in eigen nationale wetgeving. De uitspraak volgt op het beroep dat Lidstaat Denemarken in 2023 aantekende tegen de richtlijn, daarin gesteund door Zweden. De EU-wetgever zou niet bevoegd zijn zich te mengen in de vaststelling van het niveau van de ‘beloning’ en het ‘recht van vereniging’ in de lidstaten.

Wettelijk minimum(jeugd)loon verhogen

Voor Nederland heeft de uitspraak tot gevolg dat het minimumjeugdloon moet worden aangepast, zo meldt FNV. De richtlijn bepaalt immers dat elke werknemer in Europa recht heeft op een minimumloon waarmee hij in zijn levensonderhoud kan voorzien. Dat is in Nederland nu niet het geval, aldus de vakbond. Daarom moeten hier het wettelijk minimumloon en het wettelijk jeugdminimumloon worden verhoogd.

Norm van 60%

Het Hof heeft twee bepalingen van artikel 5 van de richtlijn wel nietig verklaart: de criteria die lidstaten moeten toepassen bij het vaststellen van het wettelijk minimumloon, zoals koopkracht en productiviteit en de bepaling dat automatische indexering nooit tot verlaging van het minimumloon mag leiden. De overige artikelen blijven rechtsgeldig. Dat geldt dus ook voor de norm van 60% van het mediaan loon als maatstaf voor een toereikend minimumloon. Dat moet 60% zijn van het bedrag dat in het midden ligt tussen het hoogst en het laagst verdiende bedrag in de EU. Ook moet minstens 80% van de werknemers onder een cao vallen Lidstaten moeten hiervoor een actieplan maken.

Sociaal overleg bevorderen

De richtlijn (EU 2022/2041) over toereikende minimumlonen in de Europese Unie is op 15 november 2022 in werking getreden. De richtlijn heeft als doel een toereikend wettelijk minimumloon te garanderen voor werkenden in alle EU-lidstaten en ongelijke beloning tegen te gaan. Ook moet de richtlijn overleg met sociale partners bevorderen over de vaststelling van de hoogte van het minimumloon. In Nederland wordt via de Wet implementatie EU-richtlijn toereikende minimumlonen de EU-richtlijn geïmplementeerd. Het wetsvoorstel ligt op dit moment nog bij de Eerste Kamer.

Rol van de OR

Over de beloning van individuele werknemers heeft de OR niets te zeggen, maar als OR kun je wel opletten of de werkgever zich aan het wettelijk minimumloon houdt. Met ingang van 1 januari 2024 geldt in Nederland een minimumloon op uurbasis. Dit geldt voor werknemers vanaf 21 jaar. Voor werknemers jonger dan 21 geldt, afhankelijk van de leeftijd, een percentage van dat minimumuurloon. Het minimumloon wordt twee keer per jaar aangepast aan de inflatie: op 1 januari en op 1 juli. De werkgever moet zorgen dat dit wordt verwerkt in de salarisadministratie. De Arbeidsinspectie kan forse sancties opleggen als een werkgever het wettelijk minimumloon niet toepast.