Kabinet komt met beter onderscheid zelfstandige – werknemer

Uiterlijk 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst de handhaving hervatten op schijnzelfstandigheid. In de tussentijd laat het kabinet de vraag of iemand zelfstandige is of werknemer juridisch duidelijk in een wet verankeren. Voor de zomer ligt er een concept voor internetconsultatie, begin 2024 gaat een uitgewerkt wetsvoorstel naar de Tweede Kamer. Dat schrijven het kabinet in een voortgangsbrief van 16 december.

Juridische verduidelijking

De verduidelijking van het onderscheid tussen zelfstandige en werknemer is niet alleen gericht op een betere bescherming van werkenden die recht hebben op een dienstverband, maar ook om echte zelfstandigen meer duidelijkheid te geven over de ruimte om te ondernemen. De afgelopen jaren hebben rechters de normen voor ‘werken in dienst’ ingevuld. Voor meer duidelijkheid en houvast wil het kabinet de drie hoofdelementen uit de jurisprudentie in wetgeving vastleggen:

1. Is er sprake van ‘materieel gezag’? Krijgt de werkende instructies en is er sprake van toezicht op het werk?
2. Is het werk organisatorisch ingebed in de organisatie van de werkgevende?
3. Is er sprake van zelfstandig ondernemerschap binnen de arbeidsrelatie? Dit is namelijk een contra-indicatie voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst.

Rechtsvermoeden

Daarnaast werkt het kabinet aan een ‘rechtsvermoeden’ van een arbeidsovereenkomst, gekoppeld aan een uurtarief. Dat betekent dat indien een werkende zich beroept op een arbeidsovereenkomst terwijl de werkgevende dat ontkent, deze laatste moet bewijzen dat hij geen werkgever, maar opdrachtgever is. Schijnzelfstandigen krijgen zo meer onderhandelingsmacht, conform het eerdere MLT-advies van de Sociaal Economische Raad (SER).

Afbouw fiscale prikkels

Ondertussen wordt de zelfstandigenaftrek voor zzp’ers sneller en sterker verlaagd. De fiscale oudedagsreserve voor zelfstandigen wordt afgebouwd. Er komt een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. Het wordt dus fiscaal minder aantrekkelijk om zzp’er te zijn. Daartegenover staat dat zzp’ers – er zijn er meer dan 1 miljoen in Nederland – straks collectief kunnen onderhandelen voor betere arbeidsvoorwaarden en dat ze meer te zeggen krijgen in de SER.