Checklists
Laatst gewijzigd op: 25 juni 2020

Discriminatievrije vacatureteksten

Het is uw taak als OR om te waken voor discriminatie van minderheden in uw organisatie. Artikel 28 Lid 3 van de Wet op Ondernemingsraden geeft dit expliciet aan: ‘De ondernemingsraad waakt in het algemeen tegen discriminatie in de onderneming en bevordert in het bijzonder de gelijke behandeling van mannen en vrouwen alsmede de inschakeling van gehandicapten en minderheden in de onderneming.’

Het tegengaan van discriminatie begin uiteraard bij de poort: sollicitanten die mogelijk uw organisatie binnenkomen. En eigenlijk nog een stapje daarvoor, namelijk bij de vacature. Naar aanleiding van onderzoek door het College voor de Rechten van de Mens is naar voren gekomen dat er nog veel vacatures zijn die direct of indirect discrimineren op leeftijd. En naast leeftijd is er ook vaak sprake van directe of indirecte discriminatie naar genderidentiteit en herkomst. In deze checklist gaan we dieper op verschillende vorm van discriminatie in en leggen we ook uit wat er wél mogelijk is volgens het College.

Leeftijd

Werven in vacatureteksten op een specifieke leeftijd of naar leeftijdsgroepen is niet toegestaan. Toch zie je dit nog regelmatig in vacatures voorbij komen. Het gaat dan met name om verwijzingen als:

  • tussen x en x jaar, vanaf x jaar, maximaal x jaar oud;
  • jong/oud, student/scholier;
  • bijbaan naast je opleiding, studie/starter;
  • eerste stap in je carrière, pas afgestudeerd, schoolverlater;
  • beginnend/aankomend;
  • maximaal x jaar werkervaring/tussen x en x jaar werkervaring;
  • je bent een junior kandidaat/senior kandidaat;
  • binnen onze werksfeer voelen jonge/oude mensen zich thuis;
  • past binnen een team van 20-40 jaar oud.

Genderidentiteit

Ook verwijzingen naar iemands geslacht of genderidentiteit zijn niet toegestaan in vacatures. Simpel gezegd mag u dus geen vacature hebben waar in staat dat u op zoek bent naar een enthousiaste ‘jongen’ of ‘meid’, naar ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ personeel. Maar let op: ook een functiebeschrijving waar u een geslacht uit kan afleiden mag niet. Zoals secretaresse, tuinman, meester/juf of verkoopmedewerkster. Probeer een neutrale functietitel en zet er zo nodig (m/v/x) achter.

Afkomst

Uiteraard is een verwijzing naar een nationaliteit of afkomst ook ten strengste verboden. Eisen dat een kandidaat over de Nederlandse nationaliteit beschikt (of juist een andere nationaliteit heeft) mag absoluut niet. Let op: ook het ‘vlekkeloos beheersen van de Nederlandse taal’ is als sollicitatie-eis niet toegestaan. Een ‘goede beheersing’ kan dan weer wel, zolang dat ook een echt relevante eis is, bijvoorbeeld voor een tolk of een journalist.

Religie, seksualiteit en politieke overtuiging

Het bovenstaande geldt ook voor religie, seksualiteit, (politieke) overtuiging, burgerlijke staat, handicap of chronische ziekte. In de vacaturetekst prefereren naar bijvoorbeeld een bepaalde politieke overtuiging van een sollicitant mag absoluut niet.

Wat mag er wel?

Nu lijkt er veel verboden om te vermelden in een vacature, maar er is ook veel wat u wél mag vragen over competenties van de sollicitanten, zolang dit maar relevant is voor de functie. Bijvoorbeeld:

  • minimaal x jaar werkervaring;
  • in bezit van rijbewijs/rijervaring;
  • flexibel inzetbaar;
  • een netwerk in …;
  • volgende stap in je carrière;
  • ambitieus, gezaghebbend, perfectionistisch;
  • nodige levenservaring;
  • affiniteit met jonge/oude doelgroep;
  • goede beheersing van de Nederlandse taal;
  • kennis van Arabische, Afrikaanse, Scandinavische,… culturen.

Ook is het toegestaan om bepaalde functie-eisen te vermelden, zoals:

  • flexibele uren, avonddiensten, weekenddiensten;
  • juniorfunctie/seniorfunctie;
  • parttime/fulltime;
  • fysiek zwaar werk.

Ook kenmerken over de eigen organisatie zijn toegestaan en ook bevorderlijk om te vermelden in een vacature. Denk hierbij aan kenmerken als:

  • jonge, snelgroeiende onderneming;
  • dynamisch team, informele sfeer;
  • wij bieden naast het werk een opleiding;
  • mogelijkheden om door te stromen.

Tip: Vraag in de vacaturetekst alleen om eigenschappen, vaardigheden en kennis die relevant zijn voor de functie. Selecteer nooit op persoonlijkheidstypen, maar op competenties.

Uitzonderingen

Er zijn wettelijke uitzonderingen waarbij onderscheid maken is toegestaan. Voor bepaalde functies is bijvoorbeeld een minimale leeftijd een eis volgens (arbo)wetgeving. Denk hierbij aan het schenken van alcohol achter de bar, daar moet je minimaal 18 jaar voor zijn. Er kan in dit soort gevallen sprake zijn van een objectieve rechtvaardiging. Indien voor een functie een dergelijk onderscheid noodzakelijk is, moet dit expliciet vermeld staan in de vacature.

Voorkeursbeleid

Een werkgever mag wel bij werving en selectie van personeel voorkeursbeleid voeren voor minderheden in de samenleving. Deze zogeheten positieve discriminatie kan worden ingezet om de diversiteit binnen uw organisatie te verbeteren. Hiervoor gelden wel strenge eisen: de vacature moet voor iedereen open staan en bij de vacature moet uw organisatie kenbaar maken dat er voorkeursbeleid wordt gevoerd.