Checklists
Laatst gewijzigd op: 10 juni 2022
grensoverschrijdend gedrag

Gedragscode ongewenste omgangsvormen

Als werkgever ben je verantwoordelijk voor een gezonde en veilige werkomgeving. Toch blijkt uit de Nationale enquête Arbeidsomstandigheden dat een op de zes werknemers in Nederland wel eens te maken krijgt met intern ongewenst gedrag van collega’s en  leidinggevenden. Een gedragscode ‘ongewenste omgangsvormen’ is bedoeld om ongewenste omgangsvormen te voorkomen of te beperken.

Wat zijn ongewenste omgangsvormen?

Ongewenste omgangsvormen zijn:

  • Pesten: ongewenst negatief gedrag waartegen iemand niet in staat is zich te verdedigen;
  • Seksuele intimidatie: seksuele toenadering, verzoeken om seksuele gunsten of ander seksueel getint verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag dat als ongewenst wordt ervaren;
  • Discriminatie: het achterstellen van mensen op basis van geslacht, geaardheid, huidskleur of religie;
  • Agressie en geweld: verbale en fysieke handelingen waarbij een persoon wordt lastiggevallen, bedreigd of aangevallen.

Ziekteverzuim

De gevolgen van ongewenst gedrag kunnen groot zijn voor werknemers die hierdoor worden getroffen. Zij ervaren een hoge mate van stress en psychische en fysieke klachten die uiteindelijk leiden tot ziekteverzuim. Werknemers die slachtoffer zijn van ongewenste omgangsvormen, verzuimen zeven dagen per jaar meer.

TIP: Uitval wegens ziekte brengt hoge kosten met zich mee. Het is de taak van de werkgever voor een gezonde en veilige werkomgeving te zorgen. Een gedragscode kan hieraan bijdragen.

Niet wettelijk verplicht

Het hebben van een gedragscode is niet wettelijk verplicht. Wel verplicht de Arbowet werkgevers beleid te voeren om psychosociale arbeidsbelasting (PSA) tegen te gaan. Een gedragscode kan helpen om aan deze verplichting te voldoen. Daarnaast kan het voor komen dat voor jouw organisatie een cao van toepassing is een cao waarin een gedragscode is opgesteld. Dan geldt deze gedragscode automatisch ook voor jouw organisatie.

TIP: Valt jouw organisatie onder een cao, bestudeer deze eerst voordat je zelf aan de slag gaat.

Voordelen gedragscode

Ook al is het niet verplicht een gedragscode op te stellen, toch biedt zo’n code voordelen:

  • De werkgever laat zien beleid te voeren tegen ongewenste omgangsvormen;
  • De werkgever laat zien het bestrijden van ongewenste omgangsvormen serieus te nemen;
  • De werkgever laat zien dat ongewenst gedrag niet wordt getolereerd;
  • Een gedragscode zorgt voor een eenduidige communicatie, iedereen weet welke regels gelden binnen de organisatie;
  • In een gedragscode staan de maatregelen of sancties in geval van overtreding van de regels.

Gedragsregels

In een gedragscode staan gedragsregels of richtlijnen voor gedrag die duidelijk maken welk gedrag de organisatie wil zien en welk gedrag niet wordt getolereerd. Ook kan een gedragscode onderdeel uitmaken van de arbeidsvoorwaardenregeling (AVR). Deze regeling heeft vaak betrekking op alle werknemers binnen een organisatie. De aanwezigheid van de AVR moet dan wel duidelijk zijn vermeld in de arbeidsovereenkomst.

TIP: Zorg ervoor dat iedereen binnen de organisatie op de hoogte is van de gedragsregels en pas ze aan als dat nodig is en laat nieuwe medewerkers de gedragscode tekenen samen met het arbeidscontract.

Vertrouwenscontactpersoon

De gedragscode biedt werknemers duidelijkheid welke stappen ze kunnen ondernemen als ze last hebben van ongewenste omgangsvormen op de werkvloer. Dat is vooral van belang als werknemers bang zijn voor escalatie als ze het gesprek aangaan met de betrokken collega’s.

TIP: Neem in de gedragscode op bij welke interne en/of externe vertrouwenscontactpersonen de werknemers terecht kunnen voor hulp.

De ondernemingsraad

De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op het gebied van de behandeling van klachten. Let hier dus goed op. Het is sowieso aan te raden de OR of een afvaardiging van het personeel mee te laten denken over de gedragscode. Dit vergroot het draagvlak en laat zien dat jij als werkgever serieus nadenkt over de veiligheid en gezondheid van werknemers.

Tip: Als een gedragscode op de juiste manier is opgesteld en ingevoerd sta je als werkgever juridisch een stuk sterker wanneer er wangedrag plaatsvindt. Rechters zullen veel eerder geneigd zijn arbeidsovereenkomsten te ontbinden wanneer de werknemer een gedragscode overtreedt.