Initiatiefrecht

Als je als OR een bepaald onderwerp echt belangrijk is en alleen overleg niet voldoende is, kan je buiten de overlegvergadering om een (schriftelijk) initiatiefvoorstel doen over dat onderwerp. Dan maak je gebruik van het initiatiefrecht zoals dat staat in artikel 23 lid 3 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Daar staat dat de ondernemingsraad ook buiten de overlegvergadering bevoegd is om voorstellen te doen aan de bestuurder. Hoe de OR het recht van initiatief precies invult, staat dan weer niet in de wet voorgeschreven. Dat betekent dat je als OR zelf kan bepalen of je een uitgewerkt plan wil presenteren of alleen een los idee wil aandragen. Het is niet de bedoeling dat de OR eindeloos veel initiatiefvoorstellen indient. Doe dit alleen met belangrijke onderwerpen en volg de procedure.

Onderwerpkeuze

Sommige OR’en reageren vooral op de agenda van de bestuurder. Als je als OR geen eigen prioriteiten hebt, is het initiatiefrecht lastig om in te zetten. Kijk eens naar actuele zaken die op de werkvloer en bij de achterban spelen. Wat moet er verbeteren? Als dat punten zijn die de bestuurder laat liggen, kun je daar als OR initiatiefvoorstellen voor indienen. Heb je een idee voor een voorstel? Onderzoek of de achterban ook wil dat er aan dat onderwerp iets gedaan wordt. Kijk ook even of je onderwerp valt onder artikel 28 van de WOR. Daar staat een aantal zaken waarop de stimulerende taak van de OR van toepassing is. Denk aan de naleving van voorschriften op het gebied van arbeidsomstandigheden (arbo), gelijke behandeling van mannen en vrouwen en een goed werkklimaat. Door je op dat artikel te beroepen, staat je initiatief extra sterk.

Check bij je achterban wat zij als urgente kwesties zien. Zijn er veel meldingen of klachten over bepaalde zaken binnengekomen? Dat is een goede inspiratie voor een initiatiefvoorstel.

Informatie verzamelen

Voordat je een initiatiefvoorstel doet, moet je informatie verzamelen over het onderwerp. Daarvoor kun je verschillende bronnen raadplegen. Denk aan interne deskundigen zoals de HR-manager als het gaat om arbeidsvoorwaarden en beloning of aan de arbocoördinator als het gaat om gezonde en veilige arbeidsomstandigheden. Maar ook externe partijen kunnen een goede bron zijn, denk aan vakbondsbestuurders of een collega-OR. Soms moet je informatie opvragen bij de bestuurder. Dit kan de ondernemingsraad doen op grond van:

De informatie die de bestuurder verplicht is te verstrekken tijdens de verplichte halfjaarlijkse overlegvergadering (artikel 24 WOR);
Het passieve informatierecht van de OR. De bestuurder moet aan de ondernemingsraad zonder enig verzoek daartoe bijvoorbeeld de volgende informatie worden verstrekt, zoals de algemene gegevens over het financieel- economisch beleid (artikel 31a WOR), de algemene gegevens over sociaal beleid (artikel 31b WOR) en informatie over beloningsverhoudingen (artikel 31d WOR);
Het actieve informatierecht van de OR. De ondernemingsraad kan specifiek aanvullende informatie opvragen (artikel 31 lid 1 WOR, zie hoofdstuk 3);
Het raadplegen van de achterban. Vind je het lastig om een achterbanbijeenkomst te organiseren? Gebruik dan deze

Kijk ook wat er al eerder over het onderwerp is besproken in de overlegvergadering met de bestuurder en wat de vorige OR met dit onderwerp heeft gedaan.

Voorstel

Op basis van de verzamelde informatie kan de OR zijn voorstel formuleren: wat wil de OR bereiken? Is de bestuurder geneigd hiernaar te luisteren of denkt hij een hele andere richting uit? Hoe meer belangstelling de bestuurder toont, hoe verder de OR het voorstel kan uitwerken. De basis van een voorstel bespreek je eerst in je eigen OR-vergadering, waarna enkele OR-leden of een OR-commissie dit voorstel schriftelijk uitwerken. Als het voorstel klaar is, kun je dit het beste schriftelijk per brief of per mail indienen bij de bestuurder. Mocht je je voorstel liever mondeling indienen, doe dit dan tijdens de overlegvergadering. Koppel je initiatiefvoorstel aan twee verzoeken aan de bestuurder: de wens om het onderwerp te bespreken tijdens de eerstvolgende overlegvergadering en het verzoek dat de bestuurder zo spoedig mogelijk na deze overlegvergadering schriftelijk en gemotiveerd reageert op jullie voorstel.

Een schriftelijk initiatiefvoorstel moet altijd zijn voorzien van een toelichting en de opmerking dat de ondernemingsraad dit voorstel als een initiatiefvoorstel conform artikel 23 WOR aanmerkt.

Bespreking overlegvergadering

Het initiatiefvoorstel moet vervolgens ten minste éénmaal worden besproken in een overlegvergadering. Het ligt het meest voor de hand dat de OR het voorstel op de agenda van de eerstvolgende overlegvergadering plaatst. Als een meer spoedeisende behandeling van het onderwerp gewenst is, dan kan de OR of de bestuurder verzoeken om een extra overlegvergadering die dan binnen twee weken na dit verzoek moet plaatsvinden.

Reactie bestuurder

Als het initiatiefvoorstel ten minste eenmaal is besproken tijdens een overlegvergadering, moet de bestuurder zo spoedig mogelijk schriftelijk en gemotiveerd meedelen of en in hoeverre hij het voorstel van de ondernemingsraad overneemt. Hij moet met goede argumenten komen om het voorstel niet over te nemen. Doet hij dat niet, dan kan dit tot veel onrust op de werkvloer leiden.

Kantonrechter

Als de bestuurder besluit het voorstel niet of niet volledig over te nemen, kan de ondernemingsraad hier niet tegen in beroep gaan. De beroepsprocedure bij de Ondernemingskamer en de algemene geschillenregeling bij de kantonrechter zijn niet van toepassing op het initiatiefrecht. Als de bestuurder weigert serieus op uw voorstel in te gaan, dan kan de OR naar de Bedrijfscommissie stappen voor bemiddeling. Helpt dit niet? Dan kun je de kantonrechter verzoeken op grond van artikel 36 WOR de bestuurder te verplichten om te reageren.