AI – Kunstmatige intelligentie

Kunstmatige intelligentie (AI) doet zijn intrede op de werkvloer. Niet alleen in de vorm van robots en zelfrijdende voertuigen, maar ook in allerlei kantoorwerkzaamheden. Zo wordt AI door werkgevers al ingezet voor de screening van sollicitanten bij de werving en selectieprocedure. Dat brengt ook risico’s met zich mee. In deze checklist lees je wat de voordelen zijn van AI en waar je als OR op moet letten als je organisatie AI gebruikt.

Wat is kunstmtige intelligentie

Bij kunstmatige intelligentie (AI) denkt iedereen vrijwel direct aan Chat GPT, maar AI is veel meer dan dat en we zijn er al bekender mee dan we denken. De gezichtsherkenning waarmee je apps op je smartphone opent, de chatbot van de klantenservice waaraan je vragen kunt stellen en suggesties voor andere muziek in Spotify zijn voorbeelden van AI. Net als Google Search Engine en Google Translate. En Chat GPT dus. Die laatste is een voorbeeld van generatieve-AI, kunstmatige intelligentie die in reactie op een vraag of opdracht nieuwe content kan creëren. Dit kan zowel audio en beeld als tekst zijn.

Toepassingen op de werkvloer

AI wordt al langer breed toegepast op de werkvloer. Zelfrijdende voertuigen in magazijnen, robots die in ziekenhuizen bloedmonsters naar het lab rijden en aan het bed helpen met het tillen van patiënten, zijn voorbeelden van AI op de werkvloer. Maar ook het gebruik van drones voor verkenningswerkzaamheden, gezichtsherkenningssoftware bij de douane en de chatbots bij de klantenservice zijn toepassingen van kunstmatige intelligentie. Ook wordt AI gebruikt voor werving en selectie. Jullie HR-afdeling kan een AI-tool gebruiken om te beoordelen of sollicitatiebrieven voldoen aan het zoekprofiel. Organisaties die veel reacties op openstaande vacatures krijgen, kunnen hiermee tijd besparen. Of wat te denken van een chabot om veelgestelde vragen van sollicitanten op je website te beantwoorden.

Een tool als ChatGPT kan ook de OR zelf helpen met haar eigen werk. Denk aan het maken van beleidsplannen, jaarverslagen en goede adviezen.

Voordelen AI

De voordelen van AI zijn legio. In de werkomgeving kan het zorgen voor een hogere productiviteit. Ook kan het kosten besparen, denk aan de manuren die je normaal kwijt bent aan het lezen van sollicitatiebrieven. AI kan saaie, routinematige taken overnemen van werknemers waardoor hun werk minder voorspelbaar en uitdagender en boeiender wordt. Het gebruik van drones en robots om gevaarlijke situaties te detecteren, zorgt ervoor dat de werkvloer veiliger wordt. Een cobot die kan assisteren aan een ziekenhuisbed bij het tillen draagt bij aan gezonde arbeidsomstandigheden en minder verzuim.

Let op: het overnemen van routinematig werk heeft ook een keerzijde: er kunnen flinke taken wegvallen, en daarmee functie en sus collega’s.

Risico’s AI

Er kleven ook risico’s aan het gebruik van AI. Zo is het biasgevoelig omdat de AI-systemen gevoed worden met data en algoritmes die door mensen zijn bedacht. Dat is ook precies de reden dat het gebruik van AI bij werving en selectie discriminatie in de hand kan werken. Mensen laten onbewust hun vooroordelen meewegen bij selectieprocedures. Zo blijken de meeste mensen een voorkeur te hebben voor kandidaten die op henzelf lijken. Verder is er risico van misbruik. Generatieve AI is in staat levensechte beelden te maken. Wie dit beheerst en kwaad wil, kan deep fakes produceren.

Rol van OR

Als OR kun je toezien op het veilig gebruiken van AI. Heeft de bestuurder de risico’s goed in beeld en welke maatregelen heeft hij genomen om misbruik te voorkomen? Ook moet je waken voor het verdwijnen van arbeidsplaatsen door AI. AI kan taken overnemen, maar het is niet de bedoeling dat dit banen kost. Werknemers moeten ook goed worden voorbereid op het werken met AI door opleiding en scholing. Wordt AI gebruikt voor het werven van nieuwe medewerkers, let dan op of in de selectieprocedure discriminatie wel voldoende wordt uitgesloten.