Mag het licht aan?

Ondernemingsraden opereren vaak in een ingewikkelde omgeving en hebben het daardoor vaak niet gemakkelijk. Daar kun je wat aan doen, door naar de omgeving te kijken en er een strategie op te formuleren. Maar ook met een goede strategie, aangepast aan de omgeving waarin je als OR opereert, mis je nog de kern van je effectiviteit. Dat is namelijk je eigen visie. Zonder visie wordt medezeggenschap vroeg of laat ‘struikelen in het donker’. Mijn vraag aan jullie is: mag het licht aan?

Wat is het probleem?

Nou, de WOR vertelt ondernemingsraden en bestuurders hoe het medezeggenschapsproces te organiseren en daarmee ook wat je als OR allemaal kunt doen. Wel wat (bijvoorbeeld een reorganisatie) en hoe (adviesrecht en zijn procedure zijn van toepassing), maar niet waarom je met een onderwerp aan de gang zou moeten gaan (bijvoorbeeld de OR staat voor een gezonde bedrijfsvoering). En dus ook niet waaraan je dat onderwerp zou moeten en willen toetsen. Wat vind je er nou van? En waarom? (Wij staan voor gezonde bedrijfsvoering maar laten mensen niet in de kou staan).

Hoe moet het niet?

Zonder visie vervalt een OR soms in strikte belangenbehartiging (een parlement van afdelingen), of hij neemt de visie van de organisatie als de zijne (de bestuurder heeft dan meestal gelijk) of de OR kijkt per geval wat hij ervan vindt. Het nadeel van dat laatste, is dat je als OR niet eensgezind optreedt als je dat doet. In een OR zitten nu eenmaal mensen met verschillende opvattingen en inzichten. Wat je echt heel vaak ziet is dat bij elk onderwerp eigenlijk dezelfde discussie wordt gevoerd en meestal met dezelfde uitkomst. En dezelfde minderheid die het onderspit delft. En dat die dan soms afhaakt.
Allemaal voorbeelden van hoe je het niet wilt.

Invloed, geen macht

Want als OR wil je een club zijn met invloed. Sterker nog, invloed is eigenlijk het enige dat je hebt, als je je werk goed doet. Kijk maar na, de OR heeft geen wezenlijke macht, maar wel invloed. Medezeggenschap, geen zeggenschap. Daarom een visie: omdat je die verschillen van mening en inzicht ermee overbrugt. Pas als je dat gedaan hebt en je hebt een gedeelde visie, ben je in staat om die invloed consequent en krachtig te ontwikkelen. Met een visie geef je jezelf namelijk een toetsingskader van waarden waar je voor staat. En dat maakt dat je krachtig en consequent naar buiten kunt treden. Want je visie geeft je sturing en creëert duidelijkheid naar je omgeving en voorkomt dat je op de tribune zit in plaats van dat je op het veld staat als medebepalende speler.

Eindbaas van jezelf

Kortom: met een visie word je als OR een eindbaas. Niet de eindbaas van de wereld, maar van jezelf. En als je zo stevig staat, dan ben je niet alleen niet omver te krijgen, maar kun je groeien. Kortom: doen!  Mag het licht aan? Zeker weten. Maar hoe ga je van een visie naar een concrete werkwijze? Door je visie vast te leggen in een praktisch visiedocument dat als leidraad dient voor al jullie OR-activiteiten.

Dit blog is geschreven door André van Deijk van OR Consultancy, partner van OR Live op 8 oktober 2026 in de Fokker Terminal in Den Haag. De auteurs geven tijdens OR Live een workshop over hoe je zo’n visiedocument opstelt.