Recht van advies

Het adviesrecht is waarschijnlijk een van de meest gebruikte rechten voor ondernemingsraden. Dit recht dat in artikel 25 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) beschreven staat, levert soms discussie op. Heeft de OR adviesrecht of niet? Het is daarom van belang dat uw OR goed gebruikmaakt van de mogelijkheden die het adviesrecht biedt. Bij welke onderwerpen mag u adviseren? Voldoet de adviesaanvraag aan de wettelijke vereisten? Deze checklist helpt u uw adviesrecht maximaal te benutten.

Adviesrecht

Het adviesrecht van de OR is een sterk recht en zeker niet vrijblijvend. De bestuurder moet het advies van de OR serieus nemen. In artikel 25 van de WOR is een lijst opgenomen van onderwerpen die adviesplichtig zijn. De bestuurder is bij een voorgenomen besluit rondom die onderwerpen verplicht het advies van de OR in te winnen. Het uitgebrachte advies moet de bestuurder zwaar laten meewegen in de uiteindelijke besluitvorming. Als hij er niet in slaagt de ondernemingsraad te overtuigen van zijn redenen om het uitgebrachte advies (deels) niet op te volgen, kan de ondernemingsraad in beroep bij de Ondernemingskamer.

Onderwerpen

De volgende onderwerpen zijn adviesplichtig. Het gaat om voorgenomen besluiten van de bestuurder over:

de overdracht van de zeggenschap over de organisatie of een onderdeel daarvan;
het vestigen van, dan wel het overnemen of afstoten van de zeggenschap over, een andere organisatie;
het beëindigen van de werkzaamheden van (een deel van) de organisatie;
een belangrijke inkrimping, uitbreiding of andere wijziging van de werkzaamheden van de organisatie;
een belangrijke wijziging in de organisatie van de onderneming, dan wel in de verdeling van bevoegdheden binnen de organisatie;
een wijziging van de vestigingsplaats van de organisatie;
het groepsgewijze werven of inlenen van arbeidskrachten;
het doen van een belangrijke investering;
het aantrekken van een belangrijk krediet;
het verstrekken van een belangrijk krediet;
de invoering of wijziging van een belangrijke technologische voorziening;
het treffen van een belangrijke maatregel in verband met de zorg van de organisatie voor het milieu;
de vaststelling van een regeling met betrekking tot het zelf dragen van het financieel risico;
het verstrekken en het formuleren van een adviesopdracht aan een deskundige buiten de organisatie betreffende één van de hiervoor bedoelde onderwerpen.

Bij het adviesrecht gaat het vaak om het begrip ‘belangrijk’. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een belangrijke investering of een belangrijke organisatiewijziging. Wat belangrijk precies inhoudt, staat niet in de WOR. Let op dat de bestuurder een wijziging in de organisatie niet afdoet als onbelangrijk. In dat geval hoeft hij de OR namelijk niet om advies te vragen.

Schriftelijk

Zorg dat de adviesaanvraag van de bestuurder schriftelijk wordt ingediend bij de OR. Dat moet ook volgens de WOR (artikel 25). De bestuurder mag bijvoorbeeld geen rapport of beleidsstuk sturen aan de OR. Met een adviesaanvraag wordt bedoeld: het door de ondernemer geformuleerde voorgenomen besluit. Dit voornemen kan natuurlijk wel gebaseerd zijn op een beleidsstuk. Het is echter niet de bedoeling dat u zelf uit een rapport de beweegredenen en gevolgen moet halen. In de adviesaanvraag moet staan wat het voorgenomen besluit is en waarom de bestuurder dit besluit wil nemen. Verder moeten de gevolgen voor het personeel en de maatregelen die worden genomen om negatieve gevolgen te bestrijden in de adviesaanvraag staan.

Bepaal in overleg met de bestuurder welke termijn redelijk is om te reageren op de adviesaanvraag. Let op de complexiteit van het onderwerp. Complexe onderwerpen kosten de OR vaak extra tijd om een goed advies uit te kunnen brengen.

Bepaal de strategie

Als u een adviesaanvraag krijgt dan kunt u het beste eerst met met de hele OR de strategie bespreken. Stel als OR een doel vast dat u wilt bereiken en betrek daar de mening van de achterban bij. U hoeft natuurlijk niet voor iedere adviesaanvraag de achterban te benaderen, maar u kunt soms wel bij een aantal mensen of contactpersonen eens polsen hoe zij tegen de ontwikkeling aankijken. Bepaal vervolgens of u een conceptadvies wilt uitbrengen of dat u direct een advies geeft. Soms kan het ook slim zijn om de adviesaanvraag op te splitsen in verschillende onderdelen om dan deeladviezen te geven.

Bekijk ook of er instemmingsplichtige onderwerpen in de adviesaanvraag ‘verstopt’ zitten.

Van belang is verder of u voldoende informatie hebt (gekregen) om goed te kunnen adviseren. Wanneer dit niet het geval is, kunt u op basis van het informatierecht (artikel 31, WOR) alle benodigde gegevens opvragen. Uiteraard brengt u pas advies uit, wanneer de bestuurder u van alle door u gewenste informatie heeft voorzien. Bepaal in de eigen vergadering het standpunt van de OR en stel gezamenlijk het uit te brengen advies vast.

Beoordeel of de OR (externe) deskundige hulp nodig heeft om de adviesaanvraag te kunnen behandelen (Artikel 16 en 22 van de WOR). Zeker bij complexe zaken zoals overnames en reorganisaties met (potentieel) grote gevolgen voor de organisatie en medewerkers is het verstandig een (extern) deskundige in te schakelen.

Het overleg

Een belangrijk onderdeel in de adviesprocedure is het overleg met de bestuurder (artikel 25, lid 4 WOR). Maak in de eigen vergadering een lijstje van aspecten die de OR in het voorgenomen besluit wil veranderen. Bespreek minstens in één overlegvergadering met de bestuurder het voorgenomen besluit en probeer het wensenlijstje van de OR om te zetten in concrete toezeggingen. Maak ook afspraken over wanneer u gaat adviseren en welke informatie u nog nodig heeft. Leg de afspraken en toezeggingen vast in de notulen van de Overlegvergadering.

Zorg dat een vertegenwoordiger van de Raad van Toezicht (RvT) of Raad van Commissarissen (RvC) aanwezig is als de adviesaanvraag op de agenda van de Overlegvergadering met de bestuurder staat. Tenzij u hier geen behoefte aan heeft.

Het advies van de OR

U zet na het overleg het advies op papier. Houdt het advies kort en duidelijk. Kies bij voorkeur voor het puntsgewijs weergeven van de mening van de OR op een aantal onderdelen van het voorgenomen besluit. Verwijs naar de brief met de adviesaanvraag waarover u gaat adviseren en beschrijf kort de overwegingen van de OR. Geef een advies op hoofdlijnen als de gevolgen voor het personeel niet duidelijk zijn.

Benoem de zaken waar OR en bestuurder het over eens zijn geworden. Benoem de zaken waarover verschil van inzicht bestaat en stel voorwaarden. Motiveer elke voorwaarde afzonderlijk. Zonder motivatie is een beroep bij de Ondernemingskamer zinloos. Doe aanbevelingen over de uitvoering van het besluit en sluit het advies af met een verwijzing naar het besluit van de bestuurder.

Opschorting van de uitvoering

Artikel 25, lid 5 schrijft voor dat de bestuurder een definitief besluit neemt nadat de OR advies heeft uitgebracht. Dit besluit zal gebaseerd zijn op zijn voornemen en op de adviezen van de ondernemingsraad. De bestuurder stelt de OR eerst schriftelijk van dit besluit op de hoogte voordat hij tot uitvoering van dit besluit mag overgaan. In dit schriftelijk besluit geeft de bestuurder tevens aan of en welke OR-adviezen hij overneemt. Voor de niet overgenomen adviezen geeft hij een motivatie.

Als u het hier niet mee eens bent dan heeft u een maand na de datering van het schriftelijke besluit om in beroep te gaan bij de Ondernemingskamer (artikel 26 WOR). In die maand is de bestuurder gehouden aan de opschorting van de uitvoering van het besluit. Vraag om advies als u het niet eens bent met het besluit van de bestuurder, zodat u goed weet of het zin heeft om in beroep te gaan tegen het besluit van de bestuurder.