Instemmingsrecht: alle instemmingsplichtige onderwerpen op een rij

Pensioen

Pensioen is één van de belangrijkste arbeidsvoorwaarden, het betreft immers uitgestelde beloning. De OR heeft instemmingsrecht bij de vaststelling, wijziging of intrekking van alle pensioenovereenkomsten, ongeacht de pensioenuitvoerder. Dat betekent dat ook als de pensioenen zijn ondergebracht bij een pensioenfonds of een buitenlandse pensioenuitvoerder u instemmingsrecht heeft.

Er is een uitzondering: u heeft geen instemmingsrecht als de pensioenovereenkomst is ondergebracht bij een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds.

Arbeids- en rusttijden & vakantie

Bij de werktijden gaat het om werkroosters. Niet om roostervrije dagen, bedrijfstijdverlenging of -verkorting, arbeidstijdverkorting of 24-uurs bereikbaarheidsdienst. Het gaat daarentegen wél om de roosters die daar het gevolg van zijn, de regeling variabele werktijden en de regeling lunch- en pauzetijden. Regelingen over beperkte/ collectieve of meer vrije vakantiebesteding behoren aan de OR ter instemming te worden voorgelegd. Dit geldt ook voor de vaststelling of wijziging van het aantal vakantiedagen.

Beloning

De wijze waarop de hoogte van de beloning wordt vastgesteld is instemmingsplichtig, niet de wijziging van de beloning of loonhoogte zelf. Het gaat dus alleen om de wijze waarop de tegenprestatie voor de verrichte arbeid tot stand komt. De vaststelling van salaris- en toeslagbedragen valt niet onder het instemmingsrecht. Een handig geheugensteuntje is: om te kunnen spreken van een wijziging van een beloningssysteem is het van belang vast te stellen dat de onderlinge rangorde van de beloningen tussen de verschillende functiegroepen binnen de onderneming wijzigt.

U heeft ook informatierecht op arbeidsvoorwaardelijke regelingen. In artikel 31d WOR staat dat u in ieder geval een keer per jaar wordt geïnformeerd over de hoogte en inhoud van de arbeidsvoorwaardelijke regelingen en afspraken per verschillende groep van de in de onderneming werkzame personen.

Arbo, ziekte & re-integratie

De OR heeft instemmingsrecht ten aanzien van de arbeidsomstandigheden in de organisatie. Dit sluit nauw aan op de Arbeidsomstandighedenwet, ook wel de Arbowet genoemd. Naast het instemmingsrecht uit de WOR heeft de OR ook rechten die zijn vastgelegd in de Arbowet. De OR heeft alleen instemmingsrecht als het om een voorschrift gaat dat niet al in de wet is geregeld, zoals de keuze van de arbodienst, de eisen aan een werkplek of een veiligheidsprotocol en de preventiemedewerker. Verder is het belangrijk dat de OR zorg draagt voor een adequaat re-integratiebeleid en toeziet op de naleving ervan. Zo voorkomt u dat de werkgever hoge vergoedingen moet betalen en dat de re-integratie-inspanningen voor de medewerkers gewaarborgd is.

Aanstelling & Ontslag

Het gaat om de vaststelling of wijziging van de criteria met betrekking tot het beleid. Criteria voor aannamebeleid kunnen te maken hebben met voorheen geldende functie-eisen zoals opleidingsniveau of verandering van de gebruikelijke proeftijd. Bij ontslagbeleid gaat het bijvoorbeeld om afbouw van het personeelsbestand op basis van bepaald criteria. Het bevorderingsbeleid betreft de richtlijn voor interne promoties, zoals voorkeursbeleid voor bepaalde groepen of opleidingscriteria.

Opleiding

Een duidelijk en transparant beleid op het gebied van personeelsopleiding is sterk aan te bevelen. Denk vooral aan personeelsopleidingsplannen, waarin wordt uitgewerkt welk opleidingsbeleid binnen de onderneming wordt gehanteerd. In die plannen staat bijvoorbeeld de werktijd die aan opleidingen mag worden besteed en de vergoeding voor het studiemateriaal. Het is onder bepaalde voorwaarden mogelijk om transitie- en inzetbaarheidskosten in mindering te brengen op de transitievergoeding. Als de ondernemer hierover afspraken maakt met de OR hoeft de medewerker zelf niet meer in te stemmen.

Leg deze afspraken goed schriftelijk vast in een convenant of ondernemingsovereenkomst.

Functiewaarderingssysteem

Personeelsbeoordelingen moet plaatsvinden volgens objectieve normen. Regelingen waarin is opgenomen op welke wijze een beoordeling plaatsvindt en hoe de beoordeling wordt vastgelegd vallen onder het instemmingsrecht. Belangrijke onderdelen daarvan zijn bijvoorbeeld de beoordelingscyclus en beoordelingscriteria.

Ook de invoering van een functiewaarderingssysteem is instemmingsplichtig.

Bedrijfsmaatschappelijk werk

Hierbij gaat het om een regeling gebruik te kunnen maken van een interne of externe bedrijfsmaatschappelijk werker. Duurzame inzetbaarheid is een steeds belangrijker punt op de agenda en bedrijfsmaatschappelijk werk kan hieraan bijdragen. Denk aan een medewerker die een privé of werkgerelateerd probleem heeft en zo hulp kan inschakelen dit probleem op te lossen. Zo kan zelfs langdurige arbeidsongeschiktheid worden voorkomen.

Het instemmingsrecht betreft de instelling van het bedrijfsmaatschappelijk werk, maar ook de positie van diegene binnen de organisatie en het inkopen van hiervan bij de arbodienst.

Werkoverleg

Het gaat om afspraken over de gang van zaken, de rechten en plichten van alle betrokkenen bij dit overleg. Een voorbeeld van een instemmingsplichtig besluit dat onder deze regeling valt is ‘het instellen van een klankbordgroep betreffende werkoverleg’.

Op grond van artikel 28 WOR heeft u ook een stimulerende rol met betrekking tot het werkoverleg. Daarvoor kunt u het initiatiefrecht gebruiken (artikel 23 lid 2 en 3 WOR).

Klachten & privacy

Het instemmingsrecht met betrekking tot klachtenregeling gaat vooral om interne klachtenregelingen. Dat zijn regelingen voor klachten in de directe omgeving van de medewerker, zoals intimidatie door een leidinggevende of het niet naleven van veiligheidsprotocollen door collega’s. De bescherming van de privacy van medewerkers is ook de verantwoordelijkheid van de OR. Onder het instemmingsrecht valt bijvoorbeeld het besluit om een registratiesysteem aan te leggen en de wijze van beveiliging van persoonsgegevens.

Waarneming & controle

Deze regeling omvat de invoering, wijziging of intrekking van personeelsvolg- en personeelsinformatiesystemen. Ook andere voorzieningen die met dit doel worden gebruikt zijn instemmingsplichtig, zoals camera’s.

Klokkenluiders

Sinds 1 juli 2016 is de Wet Huis voor Klokkenluiders van kracht. Alle organisaties met 50 werknemers of meer moeten dan een interne meldregeling hebben. Die regeling geeft werknemers de mogelijkheid om melding te maken van (mogelijke) misstanden in de organisatie. De procedure voor het omgaan met het melden van een vermoeden van een misstand is instemmingsplichtig.