Er gaan straks flink wat ontslagen bij ons vallen vanwege corona. Wat moeten we weten als OR?
De kans dat er straks collectieve ontslagen gaan vallen wordt alleen maar groter in deze coronatijden. Hele sectoren zullen voor kortere of langere tijd krimpen. Weet dat er wettelijke regels gelden bij een collectief ontslag wegens bedrijfseconomische omstandigheden van minimaal 20 medewerkers uit hetzelfde vakgebied binnen een periode van drie maanden.
Wmco
Bij collectief ontslag is een werkgever verplicht zich te houden aan de Wet melding collectief ontslag (Wmco). Het voornemen tot collectief ontslag moet eerst gemeld worden bij UWV en de vakbonden. Een werkgever mag vervolgens bij het ontslag niet zomaar selecteren op de duurste, minst productieve of meest lastige werknemers. Er geldt een afspiegelingsbeginsel, waarbij de werkgever rekening moet houden met de leeftijdsopbouw binnen een functiegroep, zowel voor als na het ontslag. Maar voordat het zover is, moeten eerst de AOW-gerechtigden, oproepkrachten en werknemers met een tijdelijke arbeidsovereenkomst van maximaal 26 weken worden ontslagen.
Leeftijdsgroepen
Daarna wordt per leeftijdsgroep de werknemers ingedeeld in groepen die vergelijkbare functies hebben. Werknemers met het kortst dienstverband binnen die leeftijdsgroep worden ontslagen volgens het zogeheten last-in first-out principe. De vaste leeftijdsgroepen zijn van 15 tot 25 jaar, van 25 tot 35 jaar, van 35 tot 45 jaar, van 45 tot 55 jaar en tot slot de groep 55 jaar en ouder. In de cao kunnen andere afspraken staan over collectief ontslag, in dat geval beoordeelt een cao-commissie het ontslag.
Uitzonderingen
Het afspiegelingsbeginsel hoeft in een aantal gevallen niet worden toegepast:
- Wanneer het hele bedrijf of een hele vestiging gaat sluiten.
- Bij unieke functies, die maar door een enkele werknemer kunnen worden uitgeoefend.
- Als een categorie uitwisselbare functies geheel vervalt.
- Wanneer er in de cao staat dat van het afspiegelingsbeginsel mag worden uitgeweken.
- Zodra de werkgever een beroep doet op de hardheidsclausule. Dit kan worden toegepast als werknemers onder toezicht van een derde laten werken. De hardheidsclausule geeft de mogelijkheid om af te wijken van het afspiegelingsbeginsel. Dit kan alleen als het toepassen van het afspiegelingsbeginsel tot het uitruilen van uitzendkrachten leidt, maar de opdrachtgever de uitzendkracht die al bij hem werkt niet kwijt wil.
- Wanneer een werknemer aantoonbaar onmisbaar is, met kennis en kunde die belangrijk is voor het functioneren van het bedrijf. Er moet dan een andere werknemer worden voorgedragen voor ontslag. De werkgever moet kunnen bewijzen dat de werknemer onmisbaar is.
- Als een werknemer ziek of gehandicapt is en hierdoor zijn werk niet of verminderd kan uitvoeren.
- Indien er voor een werknemer een opzegverbod geldt. Deze werknemer mag dan worden overgeslagen. Binnen de leeftijdsgroep wordt dan de eerstvolgende werknemer ontslagen.
- Als een werkgever een werknemer wil ontslaan waar geen loonkostensubsidie meer voor binnenkomt.
Adviesrecht OR
Let op: de bestuurder is conform de Wet op de ondernemingsraden (artikel 25) verplicht uw advies te vragen over een voorgenomen besluit van bijvoorbeeld inkrimping, uitbreiding, beëindiging of andere wijziging van de werkzaamheden van de onderneming. Als daarbij sprake is van collectief ontslag, wijs uw bestuurder dan op de plichten uit de Wmco. Houdt verder altijd scherp in de gaten dat u het werknemersbelang in de gaten houdt bij uw advisering. Schakel zo nodig de vakbond in.