Sociale partners én OR zien vrijwilliger en zzp’er meestal niet staan

Ondernemingsraden vertegenwoordigen voornamelijk medewerkers met een arbeidscontract. Maar weinig OR’en hebben in hun reglement geregeld dat vrijwilligers of zzp’ers die meewerken bij de organisatie ook kiesrecht hebben. In slechts 15% van de organisaties die met vrijwilligers werken mogen deze ook gebruik maken van actief kiesrecht (meestemmen bij verkiezingen), bij 22% van de organisaties die met zzp’ers werken mogen zzp’ers gebruik maken van actief kiesrecht. Bij passief kiesrecht (gekozen mogen worden) is dat nog minder: bij 14% van de organisaties met vrijwilligers mogen vrijwilligers zich ook kandidaat stellen; bij zzp’ers is dat 18%. Dat is een van de trieste uitkomsten van het OR Trendonderzoek 2017 naar inclusiviteit.

Begripsvernauwing

Ook het poldermodel (werkgevers, vakbonden en overheid) laat de vrijwilligers en zzp’ers in de kou staan en dat is eigenlijk raar. Het doel van de Wet op de ondernemingsraden is immers alle medewerkers een stem geven in de besluitvorming. Inmiddels sluit de interpretatie van wet allang niet meer aan op de arbeidsmarkt van nu. Volgens de gangbare uitleg van de wet, mede onderschreven door de Sociaal Economische Raad, komt het kiesrecht alleen toe aan medewerkers met een vast of een tijdelijk contract en medewerkers die werken op basis van een uitzend- of detacheringsovereenkomst.

De uitleg van het wetsbegrip ‘in de organisatie werkzame personen’ is ooit – ver voor de flexibilisering – vernauwd tot ‘personen met een arbeidsovereenkomst’. Decennia geleden was dat wellicht een juiste keuze, maar momenteel vallen hierdoor grote groepen medewerkers buiten de boot: zij worden niet vertegenwoordigd in de OR, terwijl het wetsbegrip zelf al wel die ruimte kent. Vrijwilligers en zzp’ers maken volgens het CBS samen meer dan 19% van de werkzame beroepsbevolking uit. Een onterechte uitsluiting, want ook voor deze medewerkers zijn goede arbeidsomstandigheden en dito personeelsbeleid van belang. Denk maar aan veiligheidsvoorschriften op de bouwplaats of werken met gevaarlijke stoffen.

Hoewel een proactieve minderheid van OR’en via het eigen OR-reglement wel kiesrecht geregeld heeft voor hun vrijwilligers of zzp’ers, is het wachten op de grote meerderheid. Hoogste tijd dat andere OR’en ook hun reglement verruimen. En dat polderaars nu gezamenlijk de uitleg van het begrip ‘in de organisatie werkzame personen’ verruimen, zodat zzp-ers en vrijwilligers voortaan ook medezeggenschap krijgen.

Het OR Trendonderzoek 2017 is een grote steekproef onder bijna 900 OR-en, is uitgevoerd door Performa Uitgeverij.