Nieuwe vormen van medezeggenschap

Agile, zelfsturing en participatie. Organisaties veranderen en de medezeggenschap kan natuurlijk niet achterblijven. Maar wat zijn nieuwe vormen van medezeggenschap eigenlijk en welke voordelen bieden ze? In dit interview is medezeggenschapsexpert Mark Zwijnenburg aan het woord over veranderende medezeggenschap.

Je hoort het vaak: ‘nieuwe vormen van medezeggenschap’. Maar wat betekent dat nou eigenlijk?

Nieuwe vormen van medezeggenschap gaan niet zozeer over structuren, maar over een andere filosofie. Hoe zorg je ervoor dat medezeggenschap weer aantrekkelijk is? Dat je een ondernemingsraad hebt waar je bij wil horen, die de organisatie prikkelt en verbetert? Bijvoorbeeld door je blik te verbreden. Het werken met participanten kan daarbij helpen. Ik zie al regelmatig organisaties die collega’s bij bepaalde onderwerpen inschakelen om mee te denken met de OR. Of ondernemingsraden die werken met vaste panels om zaken te toetsen. Dat zijn mooie manieren om nieuwe inzichten en kennis naar de OR te halen en meteen te zorgen dat je kring wat groter wordt.

Hoe zou je de ‘oude vorm van medezeggenschap’ beschrijven?

Ik zou de oude vormen niet te snel bij het oud papier willen zetten. Met een klassieke OR is niets mis. Sommige organisaties en vraagstukken vragen ook om een zakelijke benadering, dan kan een drang naar vernieuwing ook in de weg zitten. Je moet daar nuchter naar kijken. Als je weer eens een blik buiten de grenzen hebt geworpen, merk je weer hoe bijzonder onze ondernemingsraden zijn. Laten we dat koesteren. Maar natuurlijk wel zonder morsige rituelen; geen gesloten clubjes die zich wekelijks onzichtbaar opsluiten voor een plichtmatig overleg!

Passen de nieuwe vormen van medezeggenschap wel binnen de kaders van de WOR?

Natuurlijk, de wet is in wezen een juridisch kader dat uitgaat van een zekere keuzevrijheid, mits die maar gericht is op bevordering van een goede toepassing van de WOR. Beschouw bijvoorbeeld de omschrijving van het aantal leden in de OR vooral niet als een verplichting. Het is mooi als je met achttien mensen een OR mag formeren, maar bedenk wel hoe lastig het is om met zo’n groep goed te overleggen. Dan kun ook overwegen de faciliteiten anders in te zetten en te kiezen voor ondersteunde commissies of participanten.

Waarom zouden OR’er ervoor moeten kiezen om de medezeggenschapsvorm te vernieuwen?

Organisaties veranderen en medezeggenschap ook. Participatie, terug naar de bedoeling, agile werken en zelfsturing zijn nieuwe thema’s in veel bedrijven. Met de medezeggenschap moet je hierbij aansluiten. Als je in een agile organisatie met een niet-agile adviesproces komt waar je twee tot drie maanden voor denkt uit te kunnen trekken, sta je als OR al snel buiten spel. Je moet inspelen en aansluiten op de werkwijze in je eigen organisatie. En dat is vaak nog leuk ook.

Veel inzichten over boeiend, zinvol en effectief werken, zijn ook op medezeggenschap van toepassing. Van waarderend veranderen, tot deep democracy en talentontwikkeling. Waarom zou je dat als OR aan je voorbij laten gaan?

Welke tip heb je voor OR’en die op dit moment bezig zijn met het vernieuwen van hun werkwijze?

De belangrijkste tip is altijd: bepaal eerst je doelen!