Profiel OR-lid

Nieuwe leden voor de ondernemingsraad worden op democratische wijze gekozen. De WOR geeft daarvoor een procedure aan die elke OR in zijn reglement vertaalt naar de situatie van de eigen organisatie. Aan nieuwe OR-leden mogen geen andere eisen worden gesteld dan de wet voorschrijft, bijvoorbeeld de minimale lengte van het dienstverband. OR-leden beginnen soms met hele andere verwachtingen aan het OR-werk. Het is daarom raadzaam om als OR duidelijk te maken wat het OR-werk inhoudt. Dat kan door een functieprofiel OR-lid op te stellen. U komt dan al snel tot de ontdekking dat er nogal wat verwacht wordt van OR-leden. In deze checklist leest u wat er in een functieprofiel kan worden opgenomen.

Algemeen

Een OR-lid zit namens de achterban, of een kiesgroep in de OR en vertegenwoordigt de achterban. Hij zit er niet namens zichzelf. Een OR-lid is onderdeel van een team die samen het OR-werk doet en besluiten neemt. Een lid van de OR kan ondersteuning krijgen van de organisatie, OR-opleidingsinstituten en vakbonden. OR-werk is vrijwillig (OR-leden krijgen geen extra beloning). Dat betekent niet dat het werk vrijblijvend is. Collega’s in de OR zijn afkomstig van verschillende afdelingen, hebben verschillende achtergronden en verschillende opleidingsniveaus. Daar dient u mee om te kunnen gaan.

Inhoud

Een OR-lid denkt mee en praat mee over de verschillende beleidsgebieden van het ondernemingsbeleid. Het gaat hierbij onder andere om algemeen ondernemingsbeleid, financiën, sociaal beleid en HR-beleid, organisatiebeleid, productie en dienstverlening, ICT, communicatie en marketing en aansturing en toezicht. En de wetgeving over deze onderwerpen.

Onder deze beleidsgebieden vallen veel verschillende onderwerpen die in een zittingsperiode van de OR aan de orde kunnen komen. Dit hangt af van de actualiteit en van wat er op dat moment precies in de organisatie speelt.. In principe dient een OR-lid op al deze terreinen mee te kunnen denken. Specialisatie is mogelijk. Een OR-lid kan zich op één of meerdere onderwerpen verdiepen. Bijvoorbeeld als portefeuillehouder of lid van een OR-commissie.

Maak als OR voor de verkiezingen een overzicht van onderwerpen waar de OR zich de afgelopen zittingsperiode mee bezig heeft gehouden. Daarmee wordt het OR-werk voor de achterban en toekomstige OR-leden concreter.

Vaardigheden

Vergaderen is een belangrijk onderdeel van het OR-werk. Zo zijn er de OR-vergaderingen, de overlegvergaderingen met de bestuurder en de OR-commissievergaderingen. Er komen hier veel vaardigheden bij kijken: lezen van vergaderstukken, bestuderen, hoofdlijnen onderscheiden, participeren in besluitvorming, het luisteren, meedenken, meepraten, een standpunt innemen in een groep. Daarnaast zijn er ook andere vaardigheden van belang. Een OR-lid moet over goede communicatieve vaardigheden beschikken. Een OR-lid legt namelijk contacten, netwerkt, schrijft brieven, zoekt zaken op en koppelt ze terug aan de OR of achterban. Geef in het profiel aan welke vaardigheden een goed OR-lid moet hebben.

Niet elk OR-lid dient alles te kennen en te kunnen. De één is beter op het gebied van vaardigheden en de ander meer op de inhoud of het proces. Maak aan kandidaat OR-leden duidelijk dat een bepaalde basisbeheersing van de verschillende vaardigheden nodig is, maar dat de rollen en taken worden verdeeld in het OR-werk.

Competenties

Het is komt vaker voor dat er naar competenties wordt gekeken, dan naar vaardigheden. Een competentie is een geheel van een vaardigheid, houding en gedrag. Het gaat bij een competentie dus niet alleen om een vaardigheid, maar ook om hoe u deze vaardigheid toepast in de praktijk. Er zijn algemene en specifieke competenties te onderscheiden. Over het algemeen zijn de volgende competenties belangrijk voor OR-leden: vergaderen, samenwerken, overleggen, overtuigen, beargumenteren, analyseren, beoordelen en durven. Specifieke competenties voor OR-leden zijn bijvoorbeeld het voorzitten, organiseren, onderhandelen, ondernemen, plannen en leiden.

Zet als OR op een rij over welke competenties een OR-lid in uw organisatie moet beschikken. Maak daarvan een realistisch en algemeen profiel. Geef wel aan dat niet elk OR-lid over alle competenties moet beschikken, want anders ligt de lat te hoog en stelt niemand zich kandidaat.

Invloed uitoefenen

Zoals eerder gezegd bestaat een belangrijk deel van het OR-werk uit vergaderen. Met vergaderen alleen zult u als OR echter weinig bereiken. Met name in de overlegvergadering gaat het niet alleen om het vergaderen maar ook om te zorgen dat er goede ondernemingsbesluiten worden genomen. En natuurlijk dat uw OR daar invloed op heeft. In zo’n overlegvergadering (en daarbuiten) gaat het dus ook om onderhandelen en beïnvloeden. Er komt veel kijken bij het beïnvloeden. Vergaderingen worden geschorst en scenario’s bedacht. Een OR-lid moet kunnen omgaan met onderhandelgedrag, druk en emoties. Vervolgens moet de OR het onderhandelingsresultaat kunnen uitleggen aan de achterban. Het is niet altijd eenvoudig om aan te geven waarom iets niet gelukt is, waarom de OR een bepaald compromis heeft gesloten of om slecht nieuws te brengen.

Maak aan kandidaat OR-leden duidelijk dat het overleggen en onderhandelen wel belangrijke onderdelen van het OR-werk zijn, maar niet in elke vergadering voorkomen. En dat niet elk OR-lid hier even goed in hoeft te zijn. Wel moet u van elk OR-lid verwachten dat hij of zij ´het spel´mee kan spelen.

Rechten en plichten

Een samenvatting van de wettelijke rechten voor het OR-lid:

wettelijke rechten	OR	PVT
informatie	Ja	Ja
scholingsrecht	Ja	Ja
faciliteiten	Ja	Ja
inschakelen deskundige	Ja	Ja, met toestemming

Via opleidingen en scholing kunnen OR-leden veel competenties aanleren. Maak dat duidelijk aan kandidaten. Het kan ze over een drempel helpen om zich verkiesbaar te stellen.