Checklists
Laatst gewijzigd op: 12 oktober 2019

Vitaliteitsbeleid

Mensen werken steeds langer door. Veel vroeg-pensioenregelingen zijn afgeschaft en de aow krijgt men steeds later. Ook is het moeilijker dan vroeger om een uitkering te krijgen na ontslag. Al met al redenen genoeg om zo vitaal mogelijk langer door te kunnen werken. Daar kunt u zelf iets aan doen, maar uw organisatie ook, door middel van een goed vitaliteitsbeleid.

Visie op vitaliteit

Op vitaliteit zijn verschillende visies mogelijk. De keuze voor een visie, al dan niet bewust, is een belangrijk uitgangspunt voor beleid. In de verschillende maatregelen en publicaties rond vitaliteit is echter niet meteen duidelijk welke visie daaraan ten grondslag ligt, daarom is het goed om dat te verhelderen. Samengevat kunt u twee hoofdvisies onderscheiden, een individueel psychologische- en een sociologische visie. De individueel-psychologische zet de individuele werknemer centraal waarbij de maatregelen om vitaal te blijven vooral gaan om de individuele leefstijl. De sociologische visie kijkt naar factoren in het werk die de gezondheid van de werkende kunnen bedreigen. En er zijn mixen van visies en benaderingen.

Zet als OR op een rij welke visies er zijn rond vitaliteitsbeleid, ga na welke de bestuurder hanteert en maak een keuze welke de OR voorstaat.

De individuele gedragsbenadering

Wanneer de OR in artikelen over vitaliteit bladert dan gaat het al snel over het leef- en eetgedrag van de individuele werknemer. Wat eet een werknemer thuis en op het werk en hoeveel doet men aan sport en beweging. En het gaat verder; er is een uitgebreide focus op een gezonde leefstijl en gezond bewegen waarbij de werknemer op zijn gedrag wordt aangesproken. Vitaliteit en eigen verantwoordelijkheid worden direct aan elkaar gekoppeld. In functionerings- en beoordelingsgesprekken komt dit steeds vaker terug. Wat doet u er zelf aan om gezond te blijven? De OR zou ook kunnen kijken naar de andere kant van de weegschaal: hoe kan de organisatie de belasting van de werknemer verminderen?

Let bij de individuele gedragsbenadering goed op dat de bestuurder zich houdt aan de regels uit de privacywetgeving, de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Meer lezen over de AVG? Bekijk deze checklist.

Belastbaarheid verhogen

Vanuit de Arbowet is het model bekend van belasting/belastbaarheid van de werknemer. Belasting gaat dan om het werk wat iemand doet en belastbaarheid behelst wat iemand aan kan. Het mooiste zou zijn als dit in evenwicht is of dat de werknemer een stukje belastbaarheid overhoudt om langer mee te kunnen. Dat kan bijvoorbeeld door het aanbieden van een tilcursus in beroepen waar veel getild wordt zoals in de gezondheidszorg, in de industrie als in de bouw. Ook het leren omgaan met stress kan daar een voorbeeld van zijn. Het beter aan kunnen van stresssituaties levert minder overspannenheid en meer welzijn op. Ook de gezondheid kan worden verhoogd zodat de werknemer weerbaarder is. De OR kan hier op allerlei manieren mee aan de slag. U kunt initiatief nemen en het onderwerp op de agenda zetten, maar u kunt ook de RI&E nog eens bekijken.

Plaats eens in het model belasting/belastbaarheid de huidige arbo-, werk- en HR-maatregelen. En kijk of dat in balans is.

Vitaal door ontspannen

In het werk van tegenwoordig hebben veel mensen geen tijd meer om zich te ontspannen, de lunch wordt bijvoorbeeld overgeslagen om het werk af te krijgen en de boterham wordt achter de computer even snel weggewerkt. Toch is regelmatig ontspannen tijdens werk belangrijk om de loopbaan vol te houden. Vitaal blijven door af en toe naar de printer te lopen, naar de koffiemachine, een rookpauze te nemen, gesprekken te voeren met collega’s (ook functioneel) in plaats van een mailtje (is ook efficiënter), personeelsuitstapjes en zorgen dat werknemers goed in hun vel zitten. Het gaat samengevat om een vitalere werkcultuur. Het BRAVO-programma staat dan centraal: Bewegen, niet-Roken, matig met Alcohol, gezonde Voeding en Ontspanning.

Werkdruk terugdringen

Wanneer de werkdruk te hoog is, kan dat effect hebben op hoe lang iemand het werk volhoudt. Te veel werkdruk is nooit goed, ook niet als voor jongere werknemers. Om werknemers langer vitaal te houden, is de aanpak van werkdruk ook een aandachtspunt. Ongezonde werkdruk is het structureel te weinig tijd hebben en te weinig mensen en middelen om het werk naar behoren te doen. Zo gezien is werkdruk een organisatieprobleem en kan door de OR worden aangepakt. Via een enquête en/of onderzoek kan men de oorzaken op het spoor komen, maatregelen laten nemen en medewerkers langer vitaal houden.

Het werk anders organiseren

Een andere invalshoek om werknemers langer vitaal te houden, komt uit de sociotechniek. Een organisatie kan het werk en de werkprocessen zodanig organiseren dat het interessant en aantrekkelijk blijft en mensen van het werk blijven leren. Met meer regelvermogen voor werknemers, organisatievernieuwing, taakgroepen en zelfsturende teams kan het werk in veel organisaties interessanter en veelzijdiger worden gemaakt. Naast een hogere werknemersvitaliteit daalt daardoor vaak het ziekteverzuim, leveren werknemers meer inzet en productiviteit en meer betrokkenheid bij de organisatie.

Onderzoek in uw organisatie hoe vanuit het verbeteren van de kwaliteit van de organisatie en het werk, medewerkers langer vitaal kunnen worden gehouden. Dit kost natuurlijk tijd. Kijk of de VGWM-commissie of een werkgroep dit kan oppakken.

Een passende combinatie van voorgaande checkpunten is het mooist. Goed beleid rond de 5-A’s kan werknemers langer vitaal houden. Dan gaat het om alles van het werk:

  1. Arbeidsomstandigheden: de omgeving waarin en omstandigheden waaronder de medewerkers werken.
  2. Arbeidsverhoudingen: goed werkoverleg, communicatie, mensen serieus nemen en dus invloed op het werk. En de stijl van leidinggeven en collegialiteit.
  3. Arbeidsorganisatie: hoe het werk, de afdeling, kantoor en werkplaats zo is georganiseerd zodat de werknemer het langer volhoudt. Bijvoorbeeld met z’n tweeën iets tillen in plaats van alleen.
  4. Arbeidsinhoud: regelmogelijkheid in het werk, niet alleen uitvoerende maar ook voorbereidende of organiserende taken, uitdagend werk en je kunnen ontwikkelen.
  5. Arbeidsvoorwaarden: regelingen rond scholing, verlof, ontzie-maatregelen, toeslagen, pensioen en beloning.

Maak aan de hand van bovenstaande een checklist en ga in uw organisatie na hoe die scoort op alle onderdelen. Bespreek de uitkomsten met uw bestuurder.