Maatwerkregeling of vangnetregeling arbodienst?

Volgens de Arbowet moet de werkgever zich door een of meer deskundigen laten ondersteunen bij het uitvoeren van de wettelijke taken uit de Arbowet. Hij moet hiervoor een contract afsluiten met een arbodienstverlener. De OR heeft instemmingsrecht op de keuze van de arbodienst. Er zijn twee regelingen waartussen de werkgever kan kiezen: de maatwerkregeling en de vangnetregeling. De stem van de OR is hierbij doorslaggevend. Gebruik deze checklist om te zien wat de verschillen zijn tussen maatwerk en vangnet en wat je rechten zijn.

Wettelijke taken

In de Arbowet staan een aantal taken die de werkgever verplicht is om uit te voeren in het kader van het arbo- en verzuimbeleid. Hij moet zich daarbij laten ondersteunen door deskundigen. Deze wettelijke taken zijn:

toetsen van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en het bijbehorende plan van aanpak;
uitvoeren van het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO);
uitvoeren van aanstellingskeuringen;
verzuimbegeleiding

Kerndeskundigen

Voor de ondersteuning bij de wettelijke taken kan je organisatie gebruikmaken van zogenoemde kerndeskundigen. Dit zijn er vier:

de bedrijfsarts
de arbeidshygiënist
de arbeids- en organisatiedeskundige
de hogere veiligheidskundige

Alleen de (BIG-)geregistreerde bedrijfsarts mag medische onderzoeken doen en zieke medewerkers begeleiden. Voor de toetsing van de RI&E kan je organisatie een van de overige drie gecertificeerde kerndeskundigen inschakelen.

Maatwerkregeling

Bij de maatwerkregeling kan de bestuurder zelf kiezen welke deskundigen hij nodig heeft. Hij kan gebruikmaken van verschillende arbodienstverleners in plaats van één gecontracteerde arbodienst. Wel is de hulp van minimaal een gecertificeerde bedrijfsarts verplicht voor de verzuimbegeleiding, arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) en aanstellingskeuringen. De maatwerkregeling biedt meer ruimte voor flexibiliteit dan de vangnetregeling. Zo kan er vaak beter worden ingespeeld op vak- en branchespecifieke omstandigheden.

Vangnetregeling

Bij de vangnetregeling hoeft de bestuurder maar met één gecertificeerde arbodienst een contract aan te gaan. Het kan zijn dat de bestuurder hier bewust voor kiest, of omdat het in de cao zo is afgesproken. Vaak is een vangnetregeling duurder dan een maatwerkregeling, omdat er ook diensten worden aangeboden die de organisatie wellicht niet nodig heeft. Het grote voordeel van de vangnetregeling is dat jouw organisatie maar met één partij te maken heeft. De arbodienst zorgt voor een bedrijfsarts en voor de andere deskundigen. Dat hoeft de bestuurder dan niet uit te zoeken en te regelen. Dat scheelt administratie en coördinatie voor de eigen organisatie.

Tip: Met een vangnetregeling is er natuurlijk altijd de mogelijkheid om extra diensten in te kopen, denk aan coaching, conflictbemiddeling of psychologische ondersteuning.

Inspraak OR: overeenstemming of instemming

De maatwerkregeling komt minder vaak voor dan de vangnetregeling. Lang niet iedere organisatie komt namelijk in aanmerking om voor de maatwerkregeling te kiezen. Dit kan alleen als de voor jou organisatie geldende cao dit toestaat, of als jouw ondernemingsraad hierover overeenstemming bereikt met de bestuurder. Dit zogenoemde overeenstemmingsrecht is een sterker recht dan het instemmingsrecht en wordt beschreven in de Arbowet (dus niet in de WOR).

Het overeenstemmingsrecht bepaalt dat de bestuurder schriftelijk afspraken met de OR moet maken. Daarnaast is er ook overeenstemming nodig over de keuze van de contracten én de inhoud van de contracten. Ga je niet akkoord? Dan kan de bestuurder onder geen beding een maatwerkregeling invoeren. Dat is anders dan bij het instemmingsrecht, waar de bestuurder via de rechter plaatsvervangende instemming kan regelen.

Ga je als OR niet akkoord met de maatwerkregeling, dan is de bestuurder gedwongen om gebruik te maken van de vangnetregeling. Hiervoor is geen overeenstemming met de OR nodig, maar wel instemming (artikel 27 WOR). Het instemmingsrecht geldt ook voor de keuze van de arbodienst en de inhoud van het basiscontract met de arbodienst.

Tip: Kan de bestuurder niet aan de voorwaarden voor de maatwerkregeling voldoen? Dan geldt automatisch de vangnetregeling.

Aandachtspunten

Over het algemeen hebben werkgevers meer aandacht voor het terugdringen van verzuim dan voor preventie. Let vooral bij een maatwerkregeling goed op of er, volgens jouw ondernemingsraad, voldoende deskundigen zijn gecontracteerd om met preventie aan de slag te gaan. Ook is privacy een belangrijk aandachtspunt. Aangezien voor de verzuimregistratie persoonsgegevens worden verwerkt, moet de bestuurder aan de privacyregels voldoen. Hij moet beschrijven in welke registraties, hoe, op basis van welke grondslag en met welk doel de werkgever persoonsgegevens vastlegt.

Meer weten over het verwerken van gegevens van (zieke) medewerkers en de privacyregels, lees dan de checklist Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).